تحلیل محتوای کیفی دلالت های نامه امام علی علیه السلام به مالک اشتر نخعی در زمینه حکمرانی خوب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جامعه شناسی مسائل اجتماعی ایران دانشگاه شهید باهنر کرمان

2 عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی

چکیده

از بنیادین‌ترین مسائل امروز ایران ضعف در حکمرانی است. بنابراین صورت‌‌بندی کارامد این مسئله، ضرورتی برای فهم و حل آن است. هدف پژوهش، افزون بر تحلیل نظریه حکمرانی خوب، خوانشی حکمروایانه از نامه53 امام علی علیه‌السلام به مالک اشتر نخعی است. حکمرانی فرایندی مبتنی بر هشت اصل مشارکت، حاکمیت قانون، شفافیت، مسئولیت ­پذیری، اجماع ­سازی، عدالت و انصاف، کارایی و اثربخشی و پاسخگویی است. این پژوهش مبتنی بر روش کیفی و شیوه تحلیل محتوای کیفی جهت­ دار است و مراحل گوناگونی ازجمله تعریف شناسه ­ها و رده ­ها، تعریف شاخص‌ها و قواعد رده ­بندی، تعریف واحدهای محتوایی، رده ­بندی عینی، رسیدگی به قابلیت اعتماد و اعتبار پژوهش و سرانجام تجزیه، تحلیل و تفسیر گزارش نهایی انجام شده است. نامه 53 نهج­ البلاغه انباشته از گزاره­ های حکمرانی خوب است که به ­شکل دستورات کلی بیان شده است. بر اساس یافته ­ها مضمون­ های مربوط در 33 سرفصل و بیش از 110 واحد معنایی گنجانده شده است. این پژوهش ما را به این مهم رهنمون می ­سازد که برای حل مسئله ناکارامدی امروز جامعه باید مبتنی بر تعالیم دینی به­ همراه دستاوردهای علمی، حرکت جدی و همه ­جانبه ­ای را رقم بزنیم تا از نتایج آن همگان بهره­ مند شوند.

کلیدواژه‌ها


نهج‌البلاغه، سید رضی (1390). ترجمه محمد دشتی، تهران: اسوه.
آرایی، وحید؛ قاسمی، ابوالفضل و معینی‌فر، یاسر (1396). توصیه‌های سیاستی موانع تحقق‌پذیری حکمرانی خوب در اداره امور عمومی (مطالعه موردی فرمانداری و شهرداری مینودشت)، فصلنامه مطالعات راهبردی سیاست‌گذاری عمومی، 7(25): 133 ـ 113.
ازکیا، مصطفی و دربان آستانه، علیرضا (1393). روش‌های کاربردی تحقیق، جلد اول، تهران: نشر کیهان.
امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد؛ شهرام‌نیا، امیرمسعود و صفریان، روح‌الله (1395). الگوی حکمرانی خوب؛ جامعه همکار و دولت کارامد در مدیریت توسعه، فصلنامه تخصصی علوم سیاسی، 12(36): 40 ـ 7.
ایمان، محمدتقی (1388). مبانی پارادایمی روش‌های کمی و کیفی تحقیق در علوم انسانی، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه.
ایمان، محمدتقی و نوشادی، محمدرضا (1390). تحلیل محتوای کیفی، نشریه پژوهش، 3(2): 44 ـ 15.
آلبرز، پیم (1392) مقایسه سه تحقیق دربارۀ ارزیابی حاکمیت قانون، ترجمه سعید عطار، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
پورعزت، علی‌اصغر و عطار طاهری، غزاله (1385). بررسی دلایل فروپاشی حکومت و تمدن باستانی هخامنشیان، نشریه پژوهش حقوق عمومی، 8(21): 119 ـ 79.
دفتر مطالعات بنیادین حکومتی (1393). بررسی مفهوم حاکمیت، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، شماره مسلسل 13603.
رفیع‌پور، فرامرز (1388) تکنیک‌های خاص تحقیق در علوم اجتماعی، تهران: شرکت سهامی انتشار.
سبحانى، جعفر (1362). مبانى حکومت اسلامى، ج‏1، ترجمه ابوالفضل موحده، تهران: نشر کتابخانه امیرالمؤمنین علیه‌السلام.
سریع القلم، محمود (1392). ابعاد خلقی توسعه‌نیافتگی ایران، فصلنامه مطالعات بین‌المللی.
سلطانی‌نژاد، احمد و گودرزی، سهیل (1396). فناوری اطلاعات و تحول در مفهوم حکمرانی خوب، فصلنامه سیاست، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، دوره 47، شماره 1.
شیروانی، علیرضا و حاجیه رجبی، فرجاد (1390). حکمرانی خوب با تأکید بر سازمان‌های غیر دولتی، نشریه خط‌مشی‌گذاری عمومی در مدیریت، 2(3): 37 ـ 29.
صبوری، منوچهر (1390). ضرورت اصلاح ساختار اداری در کتاب مسائل اجتماعی ایران، تهران: نشر آگه.
صفریان، روح‌الله و امام‌جمعه‌زاده، سیدجواد (1396). الگوی حکمرانی خوب؛ سرمایه اجتماعی و توسعه همه‌جانبه، فصلنامه دولت‌پژوهی، دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 3(12): 185 ـ 141.
عیوضی، محمدرحیم و مرزبان، نازنین (1395). بررسی مؤلفه‌های حکمرانی خوب از منظر امام خمینی (ره)، فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، 5(19): 137 ـ 117.
عیوضی، محمدرحیم؛ مرزبان، نازنین و صالحی، معصومه (1396). از بررسی حکمرانی خوب تا الگوی حکمرانی پایدار، فصلنامه راهبرد، 26(85): 55 ـ 85.
فقیهی، ابوالحسن (1380). نظام‌های پاسخگویی در بخش دولتی: دیدگاه‌های تطبیقی، نشریه مطالعات مدیریت، 29(3): 53 ـ 71.
قلی‌پور، آرین؛ پورعزت، علی‌اصغر و حضرتی، محمود (1388). بررسی تأثیر رهبری خدمتگذار بر اعتماد سازمانی و توانمندسازی در سازمان‌های دولتی، نشریه مدیریت دولتی، 1(2): 118 ـ 103.
کریمی، علی و رهام، احسان (1401). شاخص‌های حکمرانی خوب جمهوری اسلامی ایران در اجرای برنامه‌های توسعه پنج‌ساله، 8(85): 26 ـ 7.
گینزبورگ، تام (2011). دشواری‌های سنجش حاکمیت قانون، ترجمه گروه مطالعات محیط کسب و کار، مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، مهرماه 1392، شماره مسلسل 13222.
مکارم شیرازی، ناصر (1383). سه ویژگی در نهج‌البلاغه؛ جامعیت، عینیت، ابدیت، نشریه پژوهش‌های نهج‌البلاغه (وابسته به دانشکده علوم قرآن و حدیث)، ش 11 و 12: 9 تا 17.
وحدانی‌نیا، ولی‌الله و درودی، مسعود (1398) سیاست‌گذاری عمومی متأخر؛ گذار از حکومت محوری به حکمرانی. فصلنامه دولت‌پژوهی، 5(18): 170 ـ 131.
وینسنت، اندرو (1392) نظریه‌های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
های، کالین (1385). درآمدی بر تحلیل سیاسی، ترجمه احمد گل‌محمدی، تهران: نشر نی.
Reference
David V. Mc Queen ,Matthias Wismar, Vivian Lin, Catherine M. Jones, Maggie Davies (2012). Intersectoral Governance for Health in All Policies, World Health Organization 2012. on behalf of the European Observatory on Health Systems and Policies
Garvey Gerald(1993) Facing the Bureaucracy: Living and Dying in a Public Agency, San Francisco: Jossey-Bass,
Jason Prno and D. Scott Slocombe (2012). Exploring the origins of ‘social license to operate’ in the mining sector: Perspectives from governance and sustainability theories, Resources Policy, 37(3), 346-357
Shah Anwar & huther Jeff (2006). Local Governance in Developing Countries (Public-sector Governance and Accountability). Washington DC: World Bank
 W.J. Potter & D. evine - Donnerstein, (1999). Rethinking validity and reliability in content analysis, Journal of Applied Communication Rcsearch, Vol 27, p. 258-284.
Yanzhang (2005). Content analsis. in: http://www.ils.unc.