چالش‌های حقوقی صلاحیت‌های مقامات تقسیمات کشوری در ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

دانشیار حقوق عمومی و بین الملل دانشگاه امام صادق علیه‌السلام

چکیده

در نظام تفکیک قوای عمودی، اختیارات دولت مرکزی بر اساس اصل صلاحیت به مقامات دولتی در محل تفویض یا واگذار می‌شود. به این الگوی واگذاری اختیار، عدم تراکم گفته می‌شود و هم­اکنون در ایران استانداران، فرمانداران و بخشداران، از مصداق­های این واگذاری اختیار به­ شمار می­روند که اختیارات آنها  به­صورت نابه­سامان و پراکنده در قوانین و مقررات گوناگونی درج شده و به ­دلیل آشفتگی حاکم، اعتبار برخی محل تأمل و اختیار برخی دیگر از حیث امکان ایجاد صلاحیت مخدوش است؛ کما اینکه «طرح تعیین وظایف و اختیارات استانداران و فرمانداران و چگونگی عزل و نصب آنان» مصوب شورای عالی اداری (۱۳۷۷) هرچند در ماده ۲، روی هم ۴۰ اختیار برای استانداران برشمرده، اما از حیث قانونی مخدوش است، چراکه بیشتر اختیارات یادشده از ظرفیت قانونی مصوبه شورا خارج و ممکن است فقط به سبب قانون مصوب مجلس و طی فرایند وضع لحاظ شود. چالش دیگر به احکام غیرتنقیحی این اختیارات است. در این مقاله با بررسی ابعاد اختیارات مقامات تقسیمات کشوری، به این سؤال خواهیم پرداخت که چالش‌های حقوقی صلاحیت ­های مقامات تقسیمات کشوری کدام است و چگونه برای رفع هر یک باید اقدام کرد. فرضیه این مقاله ضمن اذعان به نبود مبانی قانونی اختیارات، لزوم قانونگذاری جامع و تنقیح ­شده در حوزه ­های گوناگون صلاحیتی است. روش پژوهش این مقاله توصیفی ـ تحلیلی است.

کلیدواژه‌ها


امامی، محمد و استوارسنگری، کورش (1397). حقوق اداری، ج 1، تهران: میزان.
دانایی‌فرد، حسن (1395). گفتارهای جدید در خط‌مشی‌گذاری عمومی، تهران: دانشگاه امام صادق(ع).
موسی‌زاده، ابراهیم (1395). مبانی، کلیات و تحولات تاریخ حقوق عمومی، تهران: میزان.
وینست، اندرو (1387). نظریه­های دولت، ترجمه حسین بشیریه، تهران: نشر نی.
متمم قانون اساسی مشروطه (مصوب 1286).
قانون تشکیل ایالات و ولایات و دستورالعمل حکام (مصوب 1286).
قانون تقسیمات کشور و وظایف فرمانداران و بخشداران (مصوب 1316).
قانون راجع به وظایف و اختیارات استانداران (مصوب 1339).
‌قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران (1358 با اصلاحات 1368).
قانون راجع به تعیین وظایف و تشکیلات شورای امنیت کشور (مصوب 1362).
قانون چگونگی اداره مناطق آزاد تجاری ـ صنعتی جمهوری اسلامی ایران (مصوب 1372).
قانون الحاق برخی مواد به قانون تنظیم‌بخشی از مقررات مالی دولت (۲) (مصوب 1393).
قانون احکام دائمی برنامه‌های توسعه کشور (مصوب 1396).
سیاست‌های کلی نظام قانون‌گذاری (1398).
طرح‌ تعیین‌ وظایف‌ و اختیارات‌ استانداران‌ و فرمانداران‌ و نحوه‌ عزل‌ و نصب‌ آنان‌ (مصوب شورای عالی اداری، 1377).
Reference
Ansell, C., & Torfing, J. (Eds.). (2022). Handbook on theories of governance. Edward Elgar Publishing.‏
Boffa, Federico; Piolatto, Amedeo; A. M. Ponzetto, Giacomo (2016), Political Centralization and Government Accountability, Published By: Oxford University Press, The Quarterly Journal of Economics, Vol. 131, No. 1 (February), pp. 381-422.
CFI Team (2023), view: Centralization:
 https://corporatefinanceinstitute.com/resources/management/centralization.
Wayne, Shaline (2022), Learn about centralized authority, view:
 https://study.com/academy/lesson/centralized-authority-definition-lesson-quiz.html.