ترسیم وضعیت مطلوب تمرکززدایی مدیریتی از دیدگاه شهید بهشتی(ره)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

استادیار علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

یکی از الگوهای مطرح برای تحقق حکمرانی خوب، الگوی «حکمرانی محلی» است که بر تمرکززدایی مدیریتی استوار است و نقش مستقیم مردم در اداره امور محلی و منطقه ای خود را برجسته می سازد. پژوهش حاضر با رویکردی توصیفی ـ تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و اسنادی تلاش کرده است وضعیت مطلوب تمرکززدایی مدیریتی در نظام سیاسی ـ اداری ایران را از دیدگاه شهید بهشتی(ره) مورد تحقیق و بررسی قرار دهد. پرسش اصلی این است که در اندیشه شهید بهشتی، وضعیت مطلوب حکمرانی محلی چگونه است و چه مدلی از تمرکززدایی مورد نظر ایشان می باشد. یافته های تحقیق نشان می‌دهد که پرهیز از تمرکزگرایی و توجه به خودگردانی محلی، از اصول مهم حکمرانی مردمی از نگاه شهید بهشتی است. از نگاه ایشان در بین الگوهای متنوعی که برای تمرکززدایی مطرح شده است، الگوی مطلوب برای نظام جمهوری اسلامی، مدل «خودگردانی محلی» است که به تدریج به سمت نوعی فدرالیسم تغییر کند و در عین حال که اصل مرکزیت و سلسله مراتبی را حفظ می کند، اختیارات گسترده ای را به نهادها و سازمان های محلی تفویض می نماید. حد و مرز اختیارات نهادهای منتخب محلی تا جایی است که به تجزیه طلبی و خودمختاری منتهی نگردد.

کلیدواژه‌ها


آبیار، منصور (1396). نقش حکومت‌های محلی در فرایند توسعه سیاسی؛ مطالعه موردی: ایران، سیاست جهانی، 6 (1)، 193ـ 159.
آقایی طوق، مسلم (1396). نگرش تطبیقی بر عدم تمرکز محلی در ایران، دانش حقوق عمومی، 18، 66 ـ 45.
برک­ پور، ناصر و اسدی، ایرج (1388). گذار از مدیریت شهری به حکمروایی شهری، تهران: انتشارات دانشگاه هنر.
حسینی بهشتی، سید محمد (1388). حزب جمهوری اسلامی: مواضع تفصیلی، تهران: نشر بقعه.
حسینی بهشتی، سید محمد (1396). سخنرانی‌ها و مصاحبه‌های آیت‌الله شهید دکتر سید محمد حسینی بهشتی، تهران: مرکز اسناد انقلاب اسلامی.
دو بنوا، آلن (1378). تأمل در مبانی دموکراسی، ترجمه بزرگ نادر زاده، تهران: نشر چشمه.
زارعی، محمدحسن و رضایی ­زاده، ملیحه (1390). حکومت محلی در کشورهای فدرال و یکپارچه، تحقیقات حقوقی، 6، 309 ـ 281.
شمس، عبدالحمید (1396). نظری بر سازمان‌دهی حکمرانی محلی در ایران؛ چالش‌ها و راهکارهای حقوقی ـ اداری، فصلنامه مطالعات میان‌رشته‌ای در علوم انسانی، 9 (2)، 55 -29.
شیروان، علیرضا؛ الوانی، سید مهدی و ذاکر اصفهانی، علیرضا (1392). مدیریت دولتی و حکمرانی، اصفهان: انتشارات نگین ایران.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1390). حقوق اداری، تهران: انتشارات سمت.
عباسی، بیژن (1390). حقوق اداری، تهران، دادگستر.
مجلس شورای اسلامی (1396). صورت مشروح مذاکرات مجلس بررسی نهایی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران، اداره کل امور فرهنگی و روابط عمومی مجلس شورای اسلامی.
مرتضوی، مهدی (1392). مدیریت محلی و حکمروایی شهری، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران.
مک فرسون، کرافورد برو (1382). زندگی و زمانه لیبرال دموکراسی، ترجمه مسعود پدرام.
وفایی ­فرد، فرهاد و خراسانی، رضا (1398). مقایسه ایده حکمرانی آیت‌الله بهشتی با حکمرانی خوب، فصلنامه سیاست متعالیه، 7 (26)، 172 ـ 153.
هایک، فریدریش (1380). قانون، قانون‌گذاری و آزادی، ترجمه موسی غنی­نژاد و مهشید معیری، تهران: طرح نو.
Kjaer, Anne Mette (2004) Governance, Cambridge, University press
Rhodes, R. A. W. (2017) Network Governance and the Differentiated Polity: Selected Essays, Oxford University Press
Black, Campbell Henry (1991), Black's Law Dictionary, Low Book Exchange
Lipset, Seymour Martin (Editor) (1995), The Encyclopedia of Democracy, V.2, London, Routledge
Isufaj M (2019) Decentralization and the Increased Autonomy in Local Governments, Procedia-social and Behavioral Sciences, 109, p. 459-463