تعریف مفهوم «حکمرانی» بر پایۀ دلالت کاربست‌های این واژه در ادبیات رهبر معظم انقلاب اسلامی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مدرسه عالی حکمرانی شهید بهشتی (ره)، تهران، ایران

2 گروه علوم سیاسی دانشکده مطالعات سیاسی دانشگاه باقرالعلوم علیه السلام.

3 مدرسه عالی حکمرانی شهید بهشتی (ره، تهران، ایران

چکیده

وقتی اهل علم و سیاستمداران ایرانی واژه «حکمرانی» را به‌کار می‌برند، کمابیش می‌توان مطمئن بود که منظورشان همان «Governance» است. اما آیا می‌توان مدعی شد رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز در هنگام کاربست این واژه، همین مفهوم را در نظر دارد؟ با وجود جستجوی دقیق و تفصیلی در پایگاه‌های علمی مربوط، هیچ رسالۀ دکتری یا مقالۀ علمی مرتبط با این موضوع یافت نشد که پاسخ­گوی این پرسش باشد. بر این اساس، هدف کلی این پژوهش «دستیابی به تعریف مفهوم حکمرانی بر پایۀ دلالت کاربست‌های این واژه در ادبیات رهبر معظم انقلاب اسلامی» است. پس از «نمونه‌گیری هدفمند» از عبارت‌های دربردارندۀ واژه «حکمرانی» و هم‌خانواده‌های آن در سخنرانی‌ها و پیام‌های موجود در پایگاه اینترنتی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای و شناسایی 30 سخنرانی و دو پیام مکتوب به‌عنوان «نمونۀ پژوهش»، این داده‌ها با استفاده از «روش تحلیل مضمون با رویکرد شبکۀ مضامین» تجزیه‌وتحلیل شد. در جریان این فرایند تفصیلی و دقیق، 138 شناسه اولیه، 47 مضمون پایه، 15 مضمون سازمان­دهنده و 5 مضمون فراگیر شناسایی شد. درنهایت، با استفاده از سه شبکۀ مضمون­های فراگیر «کارکردهای حکمرانی»، «بایسته‌های حکمرانی» و «نسبت حکمرانی با مفاهیم مرتبط»، حکمرانی این­گونه تعریف شد: شیوه‌های «ایجاد مناسبات گوناگون بشری و نظم‌های اجتماعی» به‌منظور «تصمیم‌سازی» و «تبدیل خواسته‌های مطلوب به ارادۀ عمومی» و «اطاعت افراد جامعه»، با هدف «در اختیار گرفتن جریان حرکت عمومی جامعه» و «تحقق اهداف نظام سیاسی مدنظر».

کلیدواژه‌ها

موضوعات