چالش‌های موجود در قوانین و مقررات مالیاتی جهت تمرکززدایی حکمرانی از سطح ملی به محلی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بشر دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران.

2 دانشیار، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

3 استادیار، گروه جغرافیای انسانی و آمایش، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.

چکیده

توسعه‌ی یک کشور به حکمرانی آن وابسته است. یکی از ارکان حکمرانی خوب و متعاقب آن حصول توسعه، تمرکززدایی و حکمرانی در سطح محلی می‌باشد. نظر به اینکه حکمرانی در جمهوری اسلامی تمرکزگراست، تمرکززدایی حکمرانی از سطح ملی به محلی یکی از دغدغه‌های کشور می‌باشد. با عنایت به تعیین اختیارات نهادهای محلی توسط قانون و نیز نظر به وصف جمهوریت نظام ایران، جایگاه قانون بسیار حائز اهمیت است و قوانین و مقررات مالیاتی یکی از موضوعات کلان در امر حکمرانی محسوب می‌گردند که پژوهش حاضر در پی کشف قوانین و مقررات مانع تمرکززدایی از سطح ملی به محلی در ساختار مالیاتی جمهوری اسلامی ایران است. در این پژوهش، داده‌ها با روش کتابخانه‌ای گردآوری گشته‌اند و از مجرای روش توصیفی-تحلیلی مورد بررسی، ارزیابی، تجزیه و تحلیل و نقد واقع شده‌اند. همچنین با عنایت به رویکرد استقرایی در تحقیق حاضر (چه کلیه‌ی قوانین و مقررات مالیاتیِ لازم‌الاجرا تا زمان نگارش مقاله، لحاظ گشته‌اند)، مقاله به این نتیجه منتهی می‌گردد که علیرغم اینکه در گذر زمان، در قوانین و مقررات مالیاتی تلاشی جهت تمرکززدایی و تفویض اختیارات از مرکز، به استان‌ها و شهرستان‌های هر استان صورت پذیرفته است، این مهم به تمامیت ناموفق بوده و تنها یک عدم تراکم اتفاق افتاده و تصمیم‌گیری‌ها و خط‌مشی‌گذاری‌ها در عرصه‌ی مالیات به موجب قوانین و مقرراتِ موجود، با حکومت مرکزی می‌باشد و سازمان‌های موجود در استان‌ها و شهرستان‌ها صرفاً مجری اوامر بالادستی حکومت مرکزی هستند فلذا می‌توان به عدم تراکم قائل بود اما تمرکززدایی ناکام بوده است.

کلیدواژه‌ها


اسدی، ایرج (1382). برنامه‌ریزی و مدیریت شهری از قلمرو علم تا میدان سیاست. شهرداری‌ها، 5(57): 27 ـ 30.
اسدی، ایرج (1383). راهبرد منطقه­ گرایی در حکمروایی مناطق کلان شهری. فصلنامه مدیریت شهری: 17، 32 ـ 45.
اسماعیل‌زاده، حسن؛ همتی، مجتبی (1391). حکمروایی خوب راه چاره تحقق شهر خوب، اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی، 288: 102 ـ 115.
امینی، سید جواد؛ امیرآبادی، محمد (1402). تدوین راهبردهای بهینه‌سازی حکمرانی امور محلی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه حکمرانی متعالی، 4(15): 9 ـ 36.
برآبادی، محمود (1383). حکمروایی خوب شهری، شهرداری‌ها، 6(69): 40 ـ 50.
برک‌پور، ناصر (1385). حکمرانی شهری و نظام اداره شهرها در ایران، همایش برنامه‌ریزی و مدیریت شهری، مشهد، 1 ـ 29.
تاجدار، وحید؛ اکبری، مصطفی (1387). زنان و حکمروایی خوب شهر، جستارهای شهرسازی، 25(24): 24 ـ 39.
تقوایی، علی‌اکبر؛ تاجدار، رسول (1388). درآمدی بر حکمروایی خوب شهری در رویکردی تحلیلی، فصلنامه مدیریت شهری، 23: 45 ـ 58.
جعفری، نسرین؛ برقی، حمید؛ قنبری، یوسف (1399). بیین مؤلفه‌های مؤثر بر حکمروایی در مدیریت محلی (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان زنجان)، مجله جغرافیا و توسعه ناحیه‌ای، 18(2): 33 ـ 54.
جهان‌شاهی، محمدحسین (1386). نگاهی به تعاریف و مفاهیم حکمروایی، نشریه جستارهای شهرسازی، 19(20): 45 ـ 47.
حیدری فرزنه‌ئی، رسول؛ داودی، علی‌اصغر؛ جوانشیری، احمد (1400). وزیع قدرت و ساختار حکمرانی محلی در نظام مشروعیت ایران، فصلنامه علمی جامعه شناسی سیاسی ایران، 4(3): 410 ـ 426.
داداش کریمی، یحیی؛ میرسپاسی، ناصر؛ نجف بیگی، رضا (1397). بررسی سیر تحول نظریات حکمرانی در نظام آموزشی عالی و دانشگاه‌ها جهت ارتقا بهره‌وری، نوآوری‌های مدیریت آموزشی، 14(1): 7 ـ 26.
درخشانی درآبی، کاوه (1402). تأثیر تمرکززدایی مالی بر تورم در استان‌های ایران، فصلنامه حکمرانی متعالی، 4(15): 77 ـ 96.
دیوان­بیگی، کیان­دخت؛ حجازی، سید حامد (1397). تأثیر حکمروایی شهری بر تاب­آوری اجتماعی، چهارمین همایش ملی معماری و شهر پایدار، تهران.
رضایی، سوده (1402). ارائه الگوی حکمرانی متعالی دو وجهی مبتنی بر قدرت نرم، تغییر ساختارها و فرایندها، فصلنامه حکمرانی متعالی، 4(13): 87 ـ 124.
رمضانی، لاوین (1395). جایگاه مدیریت محلی ایران در تحقق حکمروایی خوب روستایی، ماهنامه پژوهشی، آموزشی و ترویجی دهیاری‌ها، 47: 56 ـ 60.
زارعی، محمدحسین (1383). حکمرانی خوب، حاکمیت و حکومت در ایران، مجله تحقیقات حقوقی، 7(40): 148 ـ 168.
زارعی، محمدحسین؛ حسنوند، محمد؛ سلمانی سیبنی، مرضیه (1396). مفهوم حکمرانی تنظیمی، فصلنامه جستارهای حقوق عمومی، 1(1): 124 ـ 147.
سردارنیا، خلیل‌الله (1386). بررسی تأثیر سرمایه اجتماعی بر حکمرانی خوب، همایش سرمایه اجتماعی و توسعه ایران، تهران.
شهیدی، محمدحسین (1386). شهرسازی، حمل و نقل و حکمروایی شهری، جستارهای شهرسازی، 6(19 ـ 20): 38 ـ 44.
طباطبایی مؤتمنی، منوچهر (1393). حقوق اساسی، تهران: میزان.
عظیمی آملی، جلال؛ رکن‌الدین افتخاری، علیرضا (1393). حکمروایی روستایی (مدیریت توسعه پایدار)، تهران: انتشارات سمت.
علینی، محمد؛ غفاری، غلامرضا؛ زهیری، علیرضا (1394). مبانی دینی سرمایه اجتماعی و رابطه آن با حکمرانی خوب، علوم سیاسی، 17(67): 133 ـ 166.
قاضی شریعت‌پناهی، سید ابوالفضل (1395). بایسته‌های حقوق اساسی، تهران: میزان.
کاتوزیان، ناصر (1393). مقدمه علم حقوق و مطالعه در نظام حقوقی ایران، تهران: شرکت سهامی انتشار.
کاظمیان، غلامرضا (1383). تبیین رابطه ساختار حاکمیت و قدرت شهری با سازمان‌یابی فضا، رساله دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه تربیت مدرس.
کاظمیان، غلامرضا (1386). درآمدی بر الگوی حکمروایی شهری، نشریه جستارهای شهرسازی، 19(20): 5 ـ 7.
لاله‌پور، منیژه (1386). حکمروایی شهری و مدیریت شهری در کشورهای در حال توسعه، جستارهای شهرسازی، 6(19 ـ 20): 58 ـ 65.
محمدخانی غیاثوند، حسین؛ محمدعلیها، محمدرضا (1399). شناسایی و اولویت‌بندی شاخص‌های کلان حکمرانی نوآوری، مطالعات مدیریت راهبردی، 43: 113 ـ 138.
مشکینی، ابوالفضل؛ ربانی، طاها؛ افتخاری، رکن‌الدین؛ رفیعیان، مجتبی (1398). آینده‌نگاری حکمروایی، بسط مفهوم و آینده‌ی حکروایی کلان شهر تهران، پژوهش‌های جغرافیای برنامه‌ریزی شهری، 7(3): 431 ـ 453.
منتظری، محمد؛ بهمنی، اکبر؛ فتحی‌زاده، علیرضا (1397). الگوی حکمرانی خوب از دیدگاه نهج‌البلاغه: گامی در جهت تبیین الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت، دوفصلنامه علمی ـ پژوهشی مطالعات الگوی پیشرفت اسلامی ایرانی، 6(11): 133 ـ 155.
نصیری زرقانی، آرش؛ سلگی، محمد (1400). سیر تحول حکمرانی مردم­پایه در ایران از مشروطه تا انقلاب اسلامی، سومین همایش ملی و اولین همایش بین‌المللی حکمرانی متعالی، تهران.
هولمن، هانس (1377). گستردگی مفرط دولت‌های جهان سوم و تمرکزگرایی آنها، ترجمه بدرالدین اورعی یزدانی، فصلنامه روستا و توسعه، 2(6): 75 ـ 106.
یاپنگ غراوی، بای محمد (1391). «نگاهی به مفهوم حکمروایی شهری: هدف­ها، مدل­ها و شاخص­های آن، سیاسی ـ اقتصادی، 289: 198 ـ 205.
یونسی، علی؛ گودرزی، محمدرضا (1402). تمرکززدایی مالی و ارتقای سرمایه انسانی، فصلنامه حکمرانی متعالی، 4(15): 37 ـ 56.
Bell, Keith Clifford. (2007). “Good governance in land administration”. FIG Congress, Hong Kong.
Biitir, Samuel; Baslyd, Nara; Ameyaw, Stephen. (2017). “Integrating decentralized land administration systems with traditional land gevernance institutions in Ghana: Policy and praxis”. Journal of Land use policy, 68(1), 402-414.
Cerniglia, Floriana. (2003). “Decentralization in the Public Sector: Quantitative Aspects in Federal and Unitary Countries”. Journal of Policy Modeling, 25(8), 749-776.
Doornbos, M. (2003). “Good Governance: The Metamorphosis of Policy Metaphor”. Journal of International Affairs, 1, 3-17.
Enemark, Stig; Williamson, Ian. (2004). “Capacity building in land administration – A Conceptual approach”. Survey review, 37(294), 639-650.
Graham, John; Amos, Bruce; Plumptre, Tim. (2003). “Principles for Good Governance in the 21th Century”. Policy Brief, Institute on Governance, Ottawa, Canada, (15), 1-6.
Kardos, Mihaela. (2012). “The Reflection of Good Governance in Sustainable Development Strategies”. Procedia Social and Behavioral Science, 58, 1166-1173.
Magel, Holger; Wehrmann, Babette. (2001). “Applying good governance to urban land management”. Why and How Conferences of the FIG XXII International, Washington DC, 310-316.
Margre, Jaume; Bertrana, Xavier. (2004). “Local Governance and Public City Managers in Seventeen European Countries”. UDITE Brussel les setembre.
Sapru, R. K. (2006). Administrative Theories & Management Thought. Prentice Hall of India.
UNDP. (2017). A Users’ Guide to Measuring Local Governance. Oslo, Norway: UNDP Oslo Governance Centre.
Van Assche, Kristof; Hornidge, Anna-Katharina. (2015). Rural development knowledge and expertise in governance. Wageningen, Netherlands: Wageningen Academic Publishers.
Van den Dool, Leon; Hendriks, Frank; Gianoli, Alberto; Schaap, Linze. (2015). The Quest for Good Urban Governance: Theoretical Reflections and International Practices. Tilburg, Netherlands: Springer.
Weiss, Thomas G. (2000). “Governance, Good Governance and Global Governance, Conceptual and Actual Challenges”. Third World Quarterly, 21(5), 795-815.