مبانی و اصول حکمرانیِ توحیدی در قرآن کریم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی دانشگاه عالی دفاع ملی

2 دانشگاه ادیان و مذاهب

چکیده

حکمرانی توحیدی، به عنوان نظامی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و اعتقادات دینی می‌کوشد عدالت، حقوق انسانی و ارزش‌های اخلاقی را محقق سازد. پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی تحلیلی و با تکنیک داده بنیاد، مبانی و اصول حکمرانی توحیدی در قرآن کریم مورد بررسی قرار گرفته است. هدف اصلی پژوهش، نقش اساسی این مبانی در تشکیل یک نظام اجتماعی توحیدی و عدالت‌محور را مورد بررسی قرار داده و اهمیت آن‌ها در ایجاد توازن اجتماعی و تحقق عدالت را مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. این مطالعه با تأکید بر چهار مبنای هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی به تحلیل اصول مذکور پرداخته است. از جمله این اصول می‌توان به اصل توحید، نفی طاغوت، راهنماشناسی، نصرت الهی، مردم‌پایگی، فطرت، خلیفه‌الهی بودن، کرامت، حکمت، عقلانیت، اعتقاد به سنت‌های الهی و عدالت اشاره کرد. نتایج نشان می‌دهد شناخت دقیق این اصول بهبود فرآیند حکمرانی را تسهیل می‌کند و با رعایت اصول توحیدی، امکان رسیدن به سعادت در دنیا و آخرت، که هدف اصلی حکمرانی توحیدی است، وجود دارد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج­البلاغه.
امام خمینی(ره)، روح ­الله (1371). چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی(ره)، روح­ الله (1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی(ره)، روح­ الله (1371). مبارزه با نفس، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
پارسانیا، حمید (1392). نظریه و فرهنگ: روش­شناسی بنیادین تکوین نظریه­های علمی، راهبرد فرهنگ، ش23.
جوادی آملی، عبدالله (1393). تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ قرآن. چاپ اول. بیروت: دار القلم.
سید قطب (1425ق). فى ظلال القرآن، 6 جلد، چاپ 35، بیروت: دارالشروق.
صادقى تهرانى، محمد (1406ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 30 جلد، قم: فرهنگ اسلامى.  طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: ‏دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
علم­ الهدی، سید احمد (1393). تفسیر آیات سیاسی قرآن، 2 جلد، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
فضل­ الله، محمد حسین (1419ق). من وحى القرآن، 25جلد، بیروت: دار الملاک.
قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور، 10جلد، تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
قلی­ پور، رحمت ­الله (1387). حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
قلی­ پور، رحمت­ الله (1383). تحلیل و امکان­سنجی الگوی حکمرانی خوب در ایران با تأکید بر نقش دولت، دانش مدیریت، ش67: 85-111.
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407ق). الکافی، 8 جلد، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب ­الإسلامیه.
مدرسى، محمدتقى (1419ق). من هدى القرآن، 18جلد، تهران: دار محبی ­الحسین.
مغنیه، محمدجواد (1424ق). التفسیر الکاشف، 7جلد، قم: دارالکتاب­ الإسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه، 28جلد، تهران: دارالکتب­ الإسلامیه.