مبانی و اصول حکمرانیِ توحیدی در قرآن کریم

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 استادیار، دانشکده مدیریت راهبردی، دانشگاه عالی دفاع ملی، تهران، ایران.

2 دکترای تخصصی، دانشگاه ادیان و مذاهب. تهران، ایران

چکیده

حکمرانی توحیدی به­ عنوان نظامی مبتنی بر ارزش‌های اخلاقی و اعتقادات دینی می‌کوشد عدالت، حقوق انسانی و ارزش‌های اخلاقی را محقق سازد. این پژوهش با استفاده از روش توصیفی ـ تحلیلی و با تکنیک داده­ بنیاد، مبانی و اصول حکمرانی توحیدی در قرآن کریم را بررسی کرده است. هدف اصلی پژوهش، بررسی نقش اساسی این مبانی در تشکیل نظام اجتماعی توحیدی و عدالت‌محور است و اهمیت آنها را در ایجاد توازن اجتماعی و تحقق عدالت مورد تجزیه و تحلیل قرار می‌دهد. این مطالعه با تأکید بر چهار مبنای هستی‌شناسی، انسان‌شناسی، جامعه‌شناسی و معرفت‌شناسی به تحلیل این اصول پرداخته است. ازجمله این اصول می‌توان به اصل توحید، نفی طاغوت، راهنماشناسی، نصرت الهی، مردم‌پایگی، فطرت، خلیفه‌ الهی ­بودن، کرامت، حکمت، عقلانیت، اعتقاد به سنت‌های الهی و عدالت اشاره کرد. نتایج نشان می‌دهد شناخت دقیق این اصول بهبود فرایند حکمرانی را آسان می‌کند و با رعایت اصول توحیدی، امکان رسیدن به سعادت دنیا و آخرت وجود دارد که هدف اصلی حکمرانی توحیدی است. 

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
نهج ­البلاغه.
امام خمینی(ره)، روح ­الله (1371). چهل حدیث، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی(ره)، روح­ الله (1378). صحیفه امام، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خمینی(ره)، روح­ الله (1371). مبارزه با نفس، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
پارسانیا، حمید (1392). نظریه و فرهنگ: روش­شناسی بنیادین تکوین نظریه­های علمی، راهبرد فرهنگ، ش23.
جوادی آملی، عبدالله (1393). تفسیر تسنیم، قم: اسراء.
راغب اصفهانى، حسین بن محمد (1412ق). مفردات الفاظ قرآن. چاپ اول. بیروت: دار القلم.
سید قطب (1425ق). فى ظلال القرآن، 6 جلد، چاپ 35، بیروت: دارالشروق.
صادقى تهرانى، محمد (1406ق). الفرقان فى تفسیر القرآن بالقرآن و السنه، 30 جلد، قم: فرهنگ اسلامى.  طباطبایی، سیدمحمدحسین (1417ق). المیزان فی تفسیر القرآن، قم: ‏دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسین حوزه علمیه قم‏.
علم­ الهدی، سید احمد (1393). تفسیر آیات سیاسی قرآن، 2 جلد، تهران: نشر فرهنگ اسلامی.
فضل­ الله، محمد حسین (1419ق). من وحى القرآن، 25جلد، بیروت: دار الملاک.
قرائتى، محسن (1388). تفسیر نور، 10جلد، تهران: مرکز فرهنگى درس­هایى از قرآن.
قلی­ پور، رحمت ­الله (1387). حکمرانی خوب و الگوی مناسب دولت، تهران: انتشارات دانشگاه آزاد اسلامی.
قلی­ پور، رحمت­ الله (1383). تحلیل و امکان­سنجی الگوی حکمرانی خوب در ایران با تأکید بر نقش دولت، دانش مدیریت، ش67: 85-111.
کلینى، محمد بن یعقوب بن اسحاق (1407ق). الکافی، 8 جلد، چاپ چهارم، تهران: دارالکتب ­الإسلامیه.
مدرسى، محمدتقى (1419ق). من هدى القرآن، 18جلد، تهران: دار محبی ­الحسین.
مغنیه، محمدجواد (1424ق). التفسیر الکاشف، 7جلد، قم: دارالکتاب­ الإسلامی.
مکارم شیرازى، ناصر (1371). تفسیر نمونه، 28جلد، تهران: دارالکتب­ الإسلامیه.