تحلیل شاخص های حکمرانی متعالی اسلامی در مذاکرات قانون اساسی در مقایسه با حکمرانی مطلوب

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشگاه معارف اسلامی قم، قم، ایران

2 استادیار، گروه انقلاب اسلامی، دانشگاه معارف اسلامی قم، قم، ایران

چکیده

اصطلاح حکمرانی مطلوب نخستین ­بار در ادبیات مجامع غربی مطرح شد و اندیشمندان مسلمان را به فکر وا‌ داشت که تا چه اندازه شاخص‌های بیان­شده توسط سازمان‌های بین المللی با اندیشه اسلامی سازگار است و اینکه اسلام چه شاخص‌هایی را برای حکمرانی بیان کرده است. از جمله منابع اندیشه سیاسی اسلام که شاخص‌های حکمرانی در آن بیان شده است، متن مذاکرات قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران است که حضور تعداد زیادی از فقها و اندیشمندان اسلامی سبب ارزش این منبع شده است. در این پژوهش با استخراج شاخص‌های حکمرانی متعالی اسلامی از متن مذاکرات و مقایسه آن با شاخص‌های بیان ­شده در مجامع غربی سعی شده است هم شاخص‌های حکمرانی متعالی اسلامی تبیین شود و هم تفاوت و تشابه این شاخص‌ها در مقایسه با شاخص‌های حکمرانی مطلوب غربی روشن شود. به نظر می‌رسد با وجود شباهت‌ها در شاخص‌های دو سوی مقایسه، در شاخص عدالت تفاوت بسیاری در گستره آن در دو نوع حکمرانی وجود دارد. تفاوت‌ها نیز قابل توجه است و شاخص‌هایی مانند حفظ وحدت ملی و اسلامی، توجه به مستضعفان و طبقات محروم و توجه به معارف دینی مانند امر به معروف مسئولان از اختصاصات حکمرانی متعالی اسلامی است.  

کلیدواژه‌ها


قرآن‌ کریم‌ (١٣٨٣)، چاپ‌ دوم‌، قم‌: انتشارات‌ خوشرو.
امام خمینی(ره)، روح ­الله، وصیت­نامه.
امام خامنه ­ای(مدظله ­العالی)، سید علی، بیانیه گام دوم.
ابن فارس، احمد (1404 ق)، معجم مقائیس اللغة، تحقیق هارون عبدالسلام محمد، چاپ اول، قم: مکتب الاعلام الاسلامی
ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، چاپ اول، بیروت: دارالفکر للطباعة و النشر و التوزیع.
پورعزت‌، علی‌اصغر (١٣٨٧)، مبانی‌ دانش‌ اداره‌ دولت‌ و حکومت‌، تهران‌: سمت‌.
حق‌شناس‌، علی‌محمد و همکاران‌ (١٣٧٩)، فرهنگ‌ معاصر هزاره‌، تهران‌: انتشارات‌ فرهنگ‌ معاصر.
دهخدا، علی‌اکبر (1390)، فرهنگ متوسط دهخدا، چاپ دوم، تهران: انتشارات دانشگاه تهران
زارعی‌، بهادر (١٣٩٩)، حکومت‌ محلی‌ و توسعه‌ ایران‌، تهران‌: ستوس‌.
فتحی، محمد و کوهی، کاظم (1397)، قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران به همراه نظرات تفسیری شورای نگهبان، تهران، انتشارات پژوهشکده شورای نگهبان.
معین‌، محمد (١٣٨٧)، فرهنگ‌ فارسی‌ معین‌ (یک‌ جلدی)، چاپ‌ اول‌، تهران‌: انتشارات‌ فرهنگ‌نما.
نقیبی‌منفرد، حسام‌ (١٣٨٩)، حکمرانی‌ مطلوب‌ در پرتو جهانی‌شدن‌ حقوق‌ بشر، تهران‌: شهر دانش‌.
ورعی، سید جواد (1385)، مبانی و مستندات قانون اساسی جمهوری اسلامی به روایت قانونگذار، قم: دبیرخانه مجلس خبرگان رهبری.
Kaufmann, D.et al, (2006). Governance Matters V: Aggregate and Individual    Governance Indicators for 1996- 2005, Washington: The World Bank.
Raco, M. (2009). “Urban Governance”, In International Encyclopedia OF Human Geography, Ed. Chief: Rob Kitchin and Nigel Therift, Amsterdam: Elsevier, pp. 622- 626.
UNESCAP United Nation Development Program (UNDP). (2004). Decentralised Johnson, I. (1997). Redefining the Concept of Governance.