حکمرانی استانی‌، شهروندی و قدرت ملی: طراحی چارچوبی تحلیلی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه علوم سیاسی، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، دانشگاه اراک.

چکیده

حکمرانی استانی به‌عنوان یکی از گونه‌های حکمرانی محلی بر اصل تمرکززدایی استوار است. این نوع حکمرانی بیشتر در جوامعی مطرح می‌شود که از قومیت‌های گوناگون دارای مطالبات محلی تشکیل شده‌ است. از سوی دیگر، بنیان عقلایی اصل تمرکززدایی، کارآمدی معطوف به اقتضائات محلی و نیز حق مشارکت مردم و مسئولیت‌پذیری آنها در امر حکمرانی است. درواقع، حکمرانی شهروندمحور (مردم‌پایه)، به نیازهای محل (در اینجا استان) توجه دارد، اما برایند چگونگی تنظیم و سازماندهی عمودی قدرت سیاسی، یعنی ایجاد روابط نهادی‌شده میان شهروندان و اجتماعات طبیعی از یک‌سو و دولت از سوی دیگر، بر اساس متغیرهای محیطی (محیط‌پایه)، مسئله اصلی در حکمرانی محلی و استانی به‌شمار می‌رود. خروجی حکمرانی مطلوب استانی، کارآمدی و مشروعیت نظام سیاسی و یکی از مهم‌ترین پیامدهای آن، افزایش قدرت ملی است. این در حالی است که دغدغه اصلی در بسیاری از نظام‌های تمرکزگرا، مسئله امنیت، نظم عمومی و ثبات سیاسی است. ازاین‌رو،‌ پرسش اساسی آن است که چگونه می‌توان در بستر دغدغه امنیت،‌ کارآمدی و مطلوبیت حکمرانی محلی را تبیین کرد؟ این نوشتار می‌کوشد با روشی تحلیلی،‌ به پرسش مزبور پاسخ دهد. به نظر می‌رسد حکمرانی محلی مطلوب می‌تواند با کسب اعتماد بیشتر شهروندان و افزایش مشروعیت نظام سیاسی در راستای همگرایی امر محلی و امر ملی توفیق بیشتری داشته باشد. برایند این مسئله افزایش قدرت ملی کشور خواهد بود. از سوی دیگر،‌ هرچه میزان قدرت ملی بیشتر باشد، ثبات و نظم پایدارتر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


امام خمینی(ره)، روح‌الله (1389). صحیفه امام، ج13، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینى(ره).
امام خامنه‌ای(مدظله­العالی)، سیدعلی (1400). بیانات. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله خامنه‌ای. قابل ‌دسترسی در:                                                  https://farsi.khamenei.ir/speech
آوتویت، ویلیام و تام باتامور (بی‌تا).  فرهنگ علوم اجتماعی قرن بیستم، ترجمه حسن چاوشیان، تهران: نشر نی.
ارسطو (1390). سیاست، ترجمه حمید عنایت، تهران: امیرکبیر.
رایلی، دنیس (1388). شهروندی و دولت رفاه، ترجمه ژیلا ابراهیمی، تهران: آگه.
رضایی، حسن؛ دهقانی، روح‌الله و کیانپور، مهرداد (1392). طراحی و تبیین مؤلفه‌ها و شاخص‌های اساسی حکمرانی اسلامی (دولت معیار)، تهران: مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری.
غلامپور آهنگر، ابراهیم (1395). مروری بر مفهوم حکمرانی ‌شبکه‌ای، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر مطالعات بنیادین حکومتی.
صفار، محمد (1393). حکمرانی محلی؛ چارچوب نهادی تطبیقی، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی.
فالکس، کیث (1390). شهروندی، ترجمه مصطفی دلفروز، تهران: کویر.
قالیباف، محمدباقر (1397). تمرکزگرایی و تمرکززدایی در ایران: به سوی طراحی الگوی نیمه‌متمرکز، تهران: دانشگاه تهران.
قوام، عبدالعلی (1380). موقعیت دولت و شهروندان در عصر جهانی­شدن، سیاست خارجی، 15(3): 681-696.
قوام، عبدالعلی (1382). اصول سیاست خارجی و سیاست بین‌الملل، تهران: سمت.
کاستلز، استفان و آلیستر دیویدسون (1382). مهاجرت و شهروندی، تهران: پژوهشکده مطالعات راهبردی.
گای، ماری (1391). شهروند در تاریخ اندیشه غرب، ترجمه باقر پرهام، تهران: فرزان روز.
موسوی، سیدیعقوب (1391). درآمدی بر بنیادهای نظری حقوق شهروندی در شهر، تهران: پژوهشکده مطالعات فرهنگی و اجتماعی.
ایران­منش، محمدرضا (1394). مفهوم شهروندی، تهران: نگاه معاصر.
ویژه، محمدرضا (1393). کلیات حقوق اساسی، تهران: سمت.
هالستی، کی. جی. (1380). مبانی تحلیل سیاست بین‌الملل، ترجمه بهرام مستقیمی و مسعود طارم‌سری، تهران: وزارت امور خارجه.
هیوود، اندرو (1389). سیاست. ترجمه عبدالرحمن عالم، تهران: نشر نی.
 
Reference
Bell, Stephen. and Andrew Hindmoor. (2009). Rethinking Governance, The Centrality of the State in Modern Society. New York. Cambridge University Pres.
Bevir, Mark. (2016) "Governance". Encyclopedia Britannica, 23 May., https://www.britannica.com/topic/governance. Accessed 26 February 2021.
Brown, C. & Ainley, K. (2005). Understanding international relations. Third Edition. New York: PALGRAVE MACMILLAN.
Brinkerhoff, D.W. (2016). “State Fragility, International Development Policy, and Global Responses”. International Development Working Paper. New York: Oxford University Press.
Collin, P.H. (2004). Dictionary of Law, London: Bloomsbury.
Graham J., Amos B. and Plumptre T. (2003). Governance Principles for Protected Areas in the 21st Century, Policy brief No. 15, Institute on Governance.
Iain McLean and Alistair McMillan. (2009). Concise Oxford Dictionary.
Kooiman, Jan. (1993). Modern Governance: New Government-Society Interactions. London. SAGE Publications.
Kymlicka, W. (2002). Contemporary Political Philosophy. Oxford: Oxford University Press.
Leydet, D. (Aug 1, 2011). “Citizenship”. Stanford Encyclopedia of Philosophy, cited at: https://plato.stanford.edu/entries/citizenship/
Pierre, J. and Peters, B. G. (2000). Debating Governance: Authority, Steering, and Democracy. New York. Oxford University Press.
Saito F. (2008)."Decentralization and Local Governance: Introduction and Overview". Foundations for Local Governance: Decentralization in Comparative Perspective. Edited by Fumihiko Saito. Physica-Verlag Heidelberg.
UN Secretariat. (2006). Defining of basic concepts and terminologies in governance and public administration. UN commercial and social council. committee of experts on public administration, 5th session, New York, 27-31 march 2006.