بررسی نقش مشارکت مردمی در برنامه ریزی منطقه ای(استان آذربایجان شرقی)

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 سرپرست پژوهشکده توسعه و برنامه ریزی و عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی توسعه

2 عضو گروه جامعه شناسی توسعه پژوهشکده توسعه و برنامه ریزی

چکیده

مشارکت، فرآیند درگیر شدن کلیه گروه های مردم در همه مراحل و ابعاد توسعه و در این میان ظهور توانائی ها، قابلیت ها و در نتیجه رشد تعالی مادی و معنوی آنهاست. مشارکت مردمی به مفهوم نقش داشتن عموم مردم در تصمیم سازی، به ویژه در آن حوزه هایی که احتمالا به طور مستقیم بر آنان اثر خواهد گذاشت می باشد. امروزه با توجه به نقش انکارناپذیر مردم در حل مسائل اجتماعی، موضوع مشارکت مردمی به ضرورتی آشکار در برنامه ریزی منطقه ای تبدیل شده است. امکانات محدود دولت ها در رساندن خدمات به مردم یکی از دلایل نیاز به مشارکت مردم در برنامه های توسعه است. هدف از مطالعه حاضر بررسی یافته ها و تجربه های موجود در مشارکت مردمی و برنامه های توسعه در حوزه برنامه ریزی منطقه ای است. روش تحقیق مقاله حاضر، توصیفی- تحلیلی با استفاده از روش کتابخانه ای است. براین اساس دیدگاه ها و نظرات موجود در متون در ارتباط با مشارکت مردمی و اثربخش بودن آن در برنامه ریزی منطقه ای بررسی می شود. نتایج به دست آمده از تحقیق بیانگر آن است که نوع و درجه مشارکت مردمی در برنامه ریزی ها به درجه اطمینان از چگونگی اجرای برنامه ها و دخالت مردم، توانایی و روشن اندیشی مدیران حکومتی و برنامه ریزان، ایجاد انگیزه مشارکت در مردم، استفاده از راهبردهای مشارکتی و ... بستگی دارد.

کلیدواژه‌ها


قرآن کریم.
امام خمینی(ره)، سید روح‌الله (1378). صحیفه امام (نور)، مجموعه آثار امام خمینی(ره)، جلدهای 4 تا 6، تهران: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(ره).
امام خامنه‌ای (مدظله­العالی)، سیدعلی (1397). شرحی بر بیانیه گام دوم انقلاب، چاپ اول، تهران: معاونت سیاسی نمایندگی ولی فقیه در سپاه.
اکبری معلم، علی (1396). شاخص‌های اندیشه سیاسی امام خمینی(ره) (در ابعاد فلسفه سیاسی، اخلاق سیاسی و فقه سیاسی)، چاپ اول، تهران: دانشگاه آزاد اسلامی واحد یادگار امام خمینی(ره).
بیات، بهرام (1386). کتاب سال امنیت اجتماعی، تهران: نشر آشنایی.
پارسائی مقدم، حسنا (1393). تدوین الگوی راهبرد توسعه منطقه‌ای (RDS) شهرستان همدان،   پایان­نامه کارشناسی ارشد رشته برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دانشگاه تربیت مدرس، تهران.
توکلی­نیا، جامعه و شمس پویا، محمدکاظم (1395). قدرت و حکمروایی شهری، تهران: مرکز چاپ و انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.  
حاج­یوسفی، علی (1378). برنامه‌ریزی منطقه‌ای در ایران از آغاز، فصلنامه مدیریت شهری، 2(6).
حسین­زاده دلیر،‌ کریم (1380). برنامه‌ریزی ناحیه‌ای، تهران: انتشارات سمت.
سعیدی، محمدرضا (1398). درآمدی بر مشارکت مردمی و سازمان‌های غیردولتی، تهران: انتشارات سمت.
سیف­الدینی، ‌فرانک (1376). مشارکت مردمی و برنامه‌ریزی توسعه، مجله علوم اجتماعی و انسانی دانشگاه شیراز، 12(2): 164 ـ 147.‌ 
شوارتز، پیتر (1387). هنر دورنگری، ترجمه عزیز علیزاده، تهران: انتشارات مرکز آینده­پژوهی علوم و فناوری.
شیرازی، علی (1398). بررسی مقایسه‌ای جایگاه مشورت در نظریه‌های مردم­سالاری دینی و دموکراسی مشورتی، فصلنامه پژوهش‌های انقلاب اسلامی، 8(3): 109 ـ 89.
صرافی، ‌مظفر (1379). مبانی برنامه‌ریزی توسعه منطقه‌ای، تهران: انتشارات سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور.
صفی صمغ­آبادی، مهسا (1397). رویکرد مشارکتی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای، کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، تهران.
عابدی درچه، محسن (1398). تبیین مؤلفه‌های الگوی حکمرانی مطلوب اسلامی ـ ایرانی پیشرفت در نهادینگی تمدن نوین اسلامی، مجموعه مقالات هشتمین کنفرانس الگوی اسلامی ایرانی پیشرفت: الگوی پیشرفت؛ پیشران‌ها، چالش‌ها و الزامات تحقق، تهران: دانشگاه تهران، مرکز الگوی اسلامی ـ ایرانی پیشرفت، خردادماه: 130 ـ 115.
عابدی درچه، محسن (1399). الگویابی حکمرانی مطلوب به­منظور ارتقای اقتدار ملی جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری در رشته جغرافیای سیاسی، تهران: پردیس البرز دانشگاه تهران، استادان راهنما: بهادر زارعی و سیدعباس احمدی، استادان مشاور: زهرا پیشگاهی­فرد و علی­اصغر پورعزت.
عابدی درچه، محسن (1400). مردم­سالاری در حکمرانی متعالی در اندیشه و راهبرد امامین انقلاب اسلامی، حکمرانی متعالی، 2(8): 106 ـ 68.
عبدالحسین پورفرد، مسعود (1398). ثبات سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، چاپ اول، تهران: سازمان انتشارات پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی. 
قزوینه، ژیلا؛ حامد، بیتا و گراوندی، شهپر (1396). مدل­سازی مشارکت مردمی مناطق حاشیه­نشین در برنامه‌ریزی‌های توسعه شهری، سومین کنفرانس سالانه بین­المللی عمران، معماری، شهرسازی، شیراز.
مشیری، فرخ (1390). مدیریت مبتنی بر مشارکت مردمی در برنامه‌ریزی منطقه‌ای: 154 ـ 135.
ناظمی، امیر و قدیری، روح‌اله (1385). آینده‌نگاری از مفهوم تا اجرا، وزارت صنایع و معادن، مرکز صنایع نوین، تهران.
نبی­زاده شهری، تکتم (1394). آسیب­شناسی سیاست‌های توسعه منطقه‌ای و تأثیر آن بر انسجام ملی،‌ مجموعه مقالات هشتمین کنگره انجمن ژئوپلتیک ایران: همدلی اقوام ایرانی؛ انسجام و اقتدار ملی، مهرماه 1394، دانشگاه کردستان.
وحیدی، منوچهر (1370). روند برنامه‌ریزی منطقه‌ای و وضعیت حقوقی آن، مجموعه مقالات کنفرانس برنامه‌ریزی منطقه‌ای، اصفهان.
Alterman, R. and Hill, Harris D. “The Impact of public Participation of Planning: The case of the Derbyshire Structure plan”, Town Planning Review, October. 1983, pp. 200-212.
Arnstein, Sherry. R. (1983). “A Ladder of Citizen Participation”, American Institute of Planners Journal, July, 1983, pp.24-216.
Cernea, Michael, “Can Local Participation Help Development?”, Finance and development. 21 (41): 1984, pp. 40-41.
Cohen, John M.;Uphoff, Norman T. “Participation’s Place in Rural Development: Seeking Clarity through Specificity”, World Development, 8(3): 1980, pp.36-213.
Cole, Richard L. “Citizen Participation in Municipal Policies”,American Journal of Political Science. 14: 761-781, November, 1975.
Glass, Jams J. “Citizen Participation in Planning: The Relationship Between Objectives and Techniques”, Journal of the American Planning Association. (45): 1979, pp. 180-189.
Korten, David. “community Organization and Rural Development: A Learning Process Approach”, Public Administration Review. 45(5), 1980.
Miller, E. J. “A Negotiating Model in Integrated Rural Development Projects”in Lawrence, W. G. (ed). Exploring Individual and Organizational Boundaries., New York: John Wiley, 1979.
Twiss , B.c , (1992): " forcasting for Technologist and engineers , a practical guide for better dicitions " , Peter Peregrinus , London.