تمرکز زدایی مالی و ارتقاء سرمایه انسانی

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیئت علمی، اراک، ایران

2 استانداری، اراک

چکیده

در ادبیات اقتصاد کلان، ارتقاء سرمایه انسانی آنقدر مهم است که اگر رشد اقتصادی رخ دهد و این رشد نتواند وضعیت سرمایه انسانی را بهبود ببخشد، گویا تلاش ها بی ثمر بوده است. سرمایه انسانی از طریق شاخص HDI اندازه گیری می شود و با توجه به ضرورت ارتقاء آن مطالعات بسیاری در این زمینه انجام شده است. سرمایه انسانی در هر کشوری، برایند وضعیت سرمایه انسانی در استانهای کشور است. ارائه خدمات مطلوب تر به سرمایه انسانی موجب ارتقا این سرمایه عظیم می شود و دستیابی به آن نیازمند وجود بودجه و اختیارات کافی در استانها است. گستردگی کشور ممکن است به دولت اجازه تخصیص بهینه منابع را ندهد لذا معمولا مقامات محلی از طریق پیگیری های متنوع و چانه زنی، تلاش می کنند اختیارات بیشتری برای رشد سرمایه انسانی داشته باشند انچه موجب افزایش اختیارت استاندارن می گردد تمرز زدایی مالی است تمرکز زدایی مالی، فرایندی است چند بعدی که در آن برخی اختیارات از دولت مرکزی به استانداران منتقل می شود و مهمترین شئون آن برگشت کلیه درآمدهای هر استان به همان استان و ارسال کمک های بلاعوض به استانها از طریق دولت مرکزی است. این مطالعه به منظور تعیین تأثیر تمرکززدایی مالی بر توسعه انسانی در استانهای ایران انجام شده است که در آن از هر استان سه شهرستان و شهر به عنوان نمونه انتخاب شده است. تکنیک استفاده شده در این تحقیق داده های تابلویی (پانل دیتا) است. در این روش داده ها دارای ویژگی های سری زمانی و مقطعی هستند، از چندین بعد تشکیل شده و چندین دوره را پوشش می دهند. دوره زمانی تحقیق 1397 تا 1400 می باشد. معادلات مربوط به متغیرهای مستقل و وابسته این تحقیق از مدل تحقیق سویانتو (2009) ، لنگودی (2006) و خوسینی(2006) اقتباص شده است. نتایج تحقیق نشان می دهد که افزایش تمرکز زدایی مالی و برگشت درآمدهای هر استان به همان استان و حتی کمک های بلاعوض دولت مرکزی، تأثیر مثبت قابل توجهی بر میزان مخارج عمومی، رشد اقتصادی، کاهش جمعیت افراد کم درآمد و در نهایت بهبود شاخص سرمایه انسانی استانها دارد.

کلیدواژه‌ها


احمدی، علی­ محمد و مهرگان، نادر (1384). تأثیر سیاست­های تعدیل بر توزیع درآمد در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، 70: 232 ـ 209.
اطاعت، جواد و موسوی، سیده زهرا (1389). تمرکززدایی و توسعه پایدار در ایران، فصلنامه پژوهش‌های جغرافیایی انسانی، ش71: 106 ـ 89.
افشاری، زهرا (1378). بررسی همگرایی استان­های ایران (آزمون نظریه سولو و سوان)، پژوهشنامه بازرگانی، 13: 14 ـ 1.
اﻛﺒﺮی، نعمت­الله و ﻣﺆﻳﺪﻓﺮ، رزﻳﺘﺎ (1383). بررسی همگرایی درآمد سرانه بین استان­های ایران (یک رهیافت اقتصادسنجی فضایی)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، 13: 12 ـ 1.
آذر، عادل و غلامرضایی، داوود (1385). رتبه­بندی استان­های کشور با رویکرد تحلیل پوشش داده­ها (با به‌کارگیری شاخص­های توسعه انسانی)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی ایران، 8(27): 173 ـ 153.
آذربایجانی، کریم (1381). جهانی‌شدن، همگرایی اقتصادی ـ منطقه­ای و تأثیر آن بر روی رشد کشورهای حوزه دریای خزر و جمهوری قفقاز، مجلات تحقیقیات اقتصادی، 61: 169 ـ 149.
براتی، جواد و کریمی موغاری، زهرا (1395). تعیین سطح نابرابری منطقه­ای استان­های ایران: تحلیل شاخص ترکیبی چند بُعدی، فصلنامه رشد و توسعه اقتصادی، 26: 70 ـ 49.
تقوایی، مسعود؛ وارثی، حمیدرضا و شیخ­بیگلو، رعنا (1390). تحلیل نابرابری­های توسعه ناحیه­ای در ایران، فصلنامه پژوهش­های جغرافیای انسانی، 78: 168 ـ 153.
حسنوند، علی؛ فلاحتی، علی و سهیلی، کیومرث (1397). تحلیل و بررسی تمرکززدایی مالی بر کارایی و بهبود عملکرد بخش سلامت و درمان در ایران.
حیاتی دهقی، سامان؛ آزاد خانزادی و نجفی، سید محمدباقر (1394). بررسی نقش و تأثیرات تمرکززدایی مالی دولت بر توسعه اقتصادی استان‌های ایران، پایان‌نامه کارشناسی ارشد، دانشکده اقتصاد و علوم اجتماعی، دانشگاه رازی.
رحمانی، تیمور (1382). رشد اقتصادی و همگرایی منطقه­ای در ایران، مجله تحقیقات اقتصادی، شماره 66: 180 ـ 155.
رحمانی، تیمور و عسگری، حشمت­الله (1384). بررسی نقش سیاست­های دولت در همگرایی منطقه­ای در استان­های ایران با به­کارگیری روند سپرده­های دیداری، مجله تحقیقات اقتصادی، 69: 154 ـ 129.
سامتی، مرتضی؛ فرهمند، شکوفه و موسوی، مریم السادات (1391). تحلیل اثرات تمرکززدایی مالی بر ارتباط متقابل رشد و توزیع عادلانه منابع مالی در استان­های ایران (1386 ـ 1380)، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی (رشد و توسعه پایدار)، 14 (3): 22 ـ 1.
سلامی، فریبا؛ فقه­ مجیدی، علی و محمدی، احمد (1395). بررسی همگرایی درآمدی بین استان­های ایران با تأکید بر روش تحلیل خوشه­ای، فصلنامه پژوهش­ها و سیاست­های اقتصادی، 80: 194 ـ 167.
سلیمی­فر، مصطفی (1381). مطالعه روند تغییرات سطوح توسعه صنعتی و توسعه منطقه­ای در ایران طی دوره 1377 ـ 1375، مجله تحقیقات اقتصادی، 61: 105 ـ 77.
سیاره، مرتضی (1388). تجزیه و تحلیل نابرابری­های اشتغال و رتبه­بندی استان­های کشور براساس مؤلفه‌های کار شایسته، پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه اصفهان، دانشکده علوم اداری و اقتصاد، گروه اقتصاد، گرایش توسعه اقتصادی و برنامه­ریزی.
صادقی شاهدانی، مهدی؛ کمیجانی، اکبر؛ زاهدی وفا، محمدهادی و غفاری‌فرد، محمد (1391). بررسی تاثیر تمرکززدایی مالی بر رشد و توزیع درآمد در مناطق مختلف ایران، پژوهشنامه اقتصادی، 12 (47):  122 ـ 97.
عباسی، ابراهیم؛ رستگارنیا، فاطمه و حسینی، مهدی (1394). بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر اندازه دولت و رشد اقتصادی استان‌ها، فصلنامه برنامه­ریزی و بودجه، 20 (2): 19 ـ 3.
عباسیان، عزت­الله و دلیری، حسن (1391). تخمین و رتبه­بندی استان­های کشور از نظر شاخص­های اقتصاد دانش‌محور، فصلنامه رفاه اجتماعی، 45: 367 ـ 339.
عبدالله‌زاده، غلامحسین و شریف­زاده، ابوالقاسم (1391). سطح­بندی توسعه منطقه­ای در ایران (کاربرد رهیافت شاخص ترکیبی)، مطالعات و پژوهش­های شهری و منطقه­ای، 4: 62 ـ 41.
علمی، زهرا و رنجبر، امید (1392). آزمون همگرایی باشگاهی بین استان­های ایران: یافته­های جدید با استفاده از تحلیل ناپارامتریک اقتصادی، 1: 210 ـ 189.
علی­اکبری سلامی، فهیمه؛ راغفر، حسین و صفرزداه، اسماعیل (1397). اندازه­گیری نابرابری چند بُعدی، فصلنامه پژوهش­های اقتصادی، ش1: 154 ـ 127.
غفاری­فرد، محمد (1391). مدل­سازی آثار اقتصادی تمرکززدایی مالی در مناطق مختلف ایران در راستای توسعه عدالت‌محور، رساله دکتری در رشته علوم اقتصادی، دانشکده اقتصاد و معارف اسلامی، دانشگاه امام صادق علیه‌السلام.
غفاری­فرد، محمد و صادقی­شاهدانی، مهدی (1391). بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی استان­های مختلف ایران، فصلنامه علمی ـ پژوهشی برنامه­ریزی و بودجه، 17 (4): 24 ـ 3.
غلامی ­حیدریانی، لیلا؛ متفکرآزاد، محمدعلی؛ رنجپور، رضا و کریمی، زهرا (1394). بررسی همگرایی اقتصادی استان­های ایران طی سال­های 1387 ـ 1379 با استفاده از آزمون­های ریشه واحد پانل، پژوهشنامه اقتصاد کلان، 7: 27 ـ 19.
قنبری، ابوالفضل (1390). تحلیل عوامل مؤثر بر نابرابری در نقاط شهری استان­های ایران، فصلنامه جغرافیایی آمایش محیط، 13: 169 ـ 137.
کلانتری، خلیل (1375). شناسایی مناطق عقب‌مانده در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 48:      131 ـ  120.
گل­خندان، ابوالقاسم و محمدیان منصور، صاحبه (1395). بررسی تأثیر تمرکززدایی مالی بر رشد اقتصادی کشورهای منتخب در حال توسعه: رهیافت دو مرحله­ای SGMM، فصلنامه سیاست­های مالی و اقتصادی، 13: 142 ـ 115.
گل­خندان، ابوالقاسم؛ بابائی آغ ­اسماعیلی، مجید و محسنی­نیا، رقیه (1396). سنجش تأثیر غیرخطی تمرکززدایی مالی بر اندازه دولت در استان­های ایران (رهیافت cup-fm). فصلنامه پژوهش­ها و سیاست‌های اقتصادی، 25 (82): 137 ـ 111.
مرکز آمار ایران، سالنامه آماری کشور و سالنامه آماری استان­ها.
ویسی، اکبر؛ حسین­زاده دلیر، کریم و عزت­پناه، بختیار (1393). بررسی تحلیل نابرابری­های توسعه در سازمان فضایی استان­های ایران، فصلنامه جغرافیا و مطالعات محیطی، 6: 82 ـ 67.
Badan Pusat Statistik (BPS). (2005), Macro Indicator Analysis in East Java Province. Suarabaya: Center of Statistic.
BAPPENAS dan UNDP. (2004), Human Developmnet Report. Economic from Democracy. Jakarta: Indonesian Human Development Cost.
Bird M, Richard and Vaillancourt, 1998. Fiscal Decentralization in Development Countries. Jakarta: Gramedia.
Bird, M.R., Vaillancourt, F. (2000), Fiscal Decentralization in Development Countries. Jakarta: Gramedia Pustaka Utama.
Campo, S.S., Sundaram, P. (2002), To Serve and to Preserve: Improving Public Administration in a Competitive World. Manila: Sean Development Bank.
Khusaini, M. (2006), Decentralization Finance Studies. Influences toward Public Economic, Growth and welfare society. Studies in East Java Province. Disertationi Brawijaya University (not published).
Langoday, O.T, (2006), Influence of Decentarlization and Fiscal Equality and Tax in Nusa Tenggara Timur Province. Disertation Brawijaya University(Not published).
Mankiw, N. G. (2003), Macroeconomics. 4th ed. New York: Worth Publisher.
Mardiasmo. (2001), Budgeting Management Structure in Decentralization Era. Workshop Paper SIAGA Project. Yogyakarta: STIE.
Mardiasmo. (2002), Management and Otonomies Financial. Yogjakarta: Andi.
Martinez-Vasquez, J and R. McNab. 2001. Fiscal Decentralization and Economic Growth. International Studies Programme. Georgia State University. Working Paper # 01-1
Martinez-Vasquez, J., Boex, J. (2001), Russia’s Transition to a New Federalism, Report No. 22026.
Martinez-Vasquez, J., McNab, R. (1997), Fiscal Decentralization, Economic Growth, and Democratic.
Sidik, Muhammad. 2002, Balancing of Finance Central and Region for Fiscal Decentralization. Theory and Applied. Seminar paper in Gajahmada University. Yogyakarta: Local Politic Programme Study Postgraduet Gajahmada University.
Sugiyono. (2003), Handbook for Administration Metodology Reseach. Bandung: Alfabeta.
Suyanto. (2009), Region Outonom, Riil and responsibility. Jakarta: Ghalia.
Wahyu, W.W. (2007). Econometrica and Statistica Analysis with Eviews. Yogyakarta: Andy Publisher.
World Bank Institute. (2001). Learning Resource Series. Washington, DC: World Bank Institute.