تدوین راهبردهای بهینه سازی حکمرانی امور محلی جمهوری اسلامی ایران

نوع مقاله : پژوهشی

نویسندگان

1 مدیرکل دفتر پایش برنامه، کنترل پروژه و ارزیابی عملکرد شهرداری تهران، تهران

2 استادیار دانشگاه و پژوهشگاه عالی دفاع ملی

چکیده

تمرکززدایی یکی از مهم‌ترین فرآیندهای مردم سالاری و حکمرانی در کشور محسوب می‌شود و به عنوان فرآیند توزیع قدرت اداری، سیاسی، مالی و تصمیم‌گیری از حکومت مرکزی به سطوح محلی، به دنبال ایجاد سیستم با ثبات، افزایش اثربخشی و کارایی حکومت، تسهیل ایجاد پایه‌های باثبات برای توسعة اقتصادی در سطوح ملی و محلی، شکل‌دهی حکومت شفاف‌تر و مشارکت شهروندان در تصمیم‌‎گیری است.
جهت تحقق هدف تحقیق از روش آمیخته متوالی استفاده شده که شامل دو بخش کیفی و کمی است. در بخش کیفی با استفاده از روش تحلیل مضمون، نقاط قوت،‌ ضعف،‌ فرصت و تهدید حکمرانی امور محلی در جمهوری اسلامی ایران شناسایی شد و در بخش کمی با استفاده از تکنیک تحلیل سوات (SWOT) راهبردهای منتخب استخراج گردید. براساس محاسبات ماتریس ارزیابی و موقعیت اقدام راهبردی، جمع امتیاز نهایی عوامل داخلی روی محور X‌ها 77/2 و عوامل خارجی روی محور Y‌ها 59/2 می‌باشد، لذا موقعیت راهبردی مورد مطالعه در ناحیه اول و راهبردهای SO(تهاجمی) به‌عنوان راهبردهای منتخب تعیین شدند. همچنین بر اساس خروجی‌های ماتریس برنامه‌ریزی کمی راهبردی (QSPM) اولویت راهبردهای بهینه‌سازی حکمرانی امور محلی عبارتند از: 1. افزایش هماهنگی نهادی با تعریف صریح نقش‌ها و مسئولیت‌ها از طریق تصویب طرح مدیریت یکپارچه شهری (مردمی سازی حکمرانی) در مجلس شورای اسلامی 2. تمرکز زدایی از مسئولیت‌ها و منابع و واگذاری آن‌ها به مقامات محلی در چارچوب قانون اساسی و محاسبه پذیری 3. واگذاری اختیارات عمل در حوزه تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری به شورای‌عالی استان‌ها، شورای استان و شورای شهرو روستا 4. انتخاب مقامات اداره کننده محل از سوی مردم همان محل مبتنی بر بومی گزینی 5. ایجاد ساز و کار مشخص جهت مشارکت و نظارت نهادهای مدنی و مردمی بر امور محلی

کلیدواژه‌ها


امیدی، علی (1392). امنیت و توسعۀ پایدار و تقویت قانونمند حکومتهای محلی در ایران، فصلنامه تحقیقات جغرافیایی، 28(4): 136 ـ 113.
امیرآبادی، محمد (1401). طرح راهبردی حکمرانی امور محلی در جمهوری اسلامی ایران، رساله دکتری، دانشگاه عالی دفاع ملی.
توکلی‌نیا، جمیله؛ شمس پویا، محمدکاظم (1396). به‌سوی حکمروایی اجتماع محلی؛ کوششی در معرفی موضوعات و عرصه‌های کلیدی، فصلنامه آمایش محیط، (3): 196 ـ 216.
رضایی، حسن؛ توحید‌فام محمد (1397). نسبت‌سنجی الگوی حکمرانی و مردم‌سالاری دینی. فصلنامه راهبرد، 27(89): 65 ـ 35.
زرقانی، سید هادی؛ احمدی، ابراهیم (1398). حکمرانی در دولت‌های محلی: تمرکززدایی، فصلنامه دولت‌پژوهی، مجله دانشکده حقوق و علوم سیاسی، 5(91): 138 ـ 107.
شمس، عبدالحمید (1396). نظری بر سازمان‌دهی حکمرانی محلی در ایران؛ چالش‌ها و راهکار‌های حقوقی ـ اداری، فصلنامه مطالعات میان رشته‌ای در علوم انسانی، 9(2): 55 ـ 29.
علی‌مرادی، ظهیر (1397). طراحی مدل ارزیابی خودگردانی محلی در سطح استان‌های جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه مدیریت دولتی، 10(4): 650  ـ 629.
خادم، فرداد (1394). بررسی تأثیر مؤلفه‌های حکمرانی در اثربخشی نظام اداری، رساله دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز.
کاظمیان، غلامرضا؛ قربانی‌زاده، وجه‌الله؛ واعظی، رضا؛ شاه‌محمدی، مرضیه (1398)، الگوی نقش و ساختار حکمروایی محلی در نظام مدیریتی ایران، مدیریت دولتی، 11(2): 202 ـ 179.
قلی‌پور، رحمت‌اله (1393). نقش دولت در حکمرانی. رساله دکتری، دانشگاه علامه طباطبائی.
مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی (1393). حکمرانی محلی؛ چارچوب نهادی تطبیقی، دفتر مطالعات سیاسی، شماره مسلسل 13763.
مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران (1392). تحلیل فضایی تمرکزگرایی در ایران با تأکید بر جایگاه مجموعه‌ شهری تهران.
یزدانی زازرانی، محمدرضا (1391). بررسی رابطۀ مفهومی و تأثیر حکمرانی بر سیاست‌گذاری عمومی، فصلنامه پژوهش‌های روابط بین‌الملل، 1(4): 142 ـ 109.
یوسفی شیخ‌رباط، محمدرضا؛ بابائی، فهیمه (1397). استخراج مؤلفه‌های حکمرانی بر اساس نامۀ مالک ‌اشتر و بررسی تطبیقی با اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران، فصلنامه پژوهشنامه نهج‌البلاغه، 6(21): 135 ـ 115.
Almássy, D. , & Pintér, L. (2018). Environmental governance indicators and indices in support of policy-making. In Routledge handbook of sustainability indicators (pp. 204-223). Routledge.
Arkorful, V. E. , Lugu, B. K. , Hammond, A. , & Basiru, I. (2021, May). Decentralization and citizens’ participation in local governance: Does trust and transparency matter?–an empirical study. In Forum for development studies (Vol. 48, No. 2, pp. 199-223). Routledge.
Brezovšek, M. (2017). Local Self-Government in Slovenia: Theoretical and Historical Aspect. Ljubljana: Faculty of Social Sciences, University of Ljubljana.
C Boko, S. H. (2002). Decentralization and reform in Africa. Springer Science & Business Media.
Farazmand, A. (Ed.). (2018). Global encyclopedia of public administration, public policy, and governance. New York, NY: Springer.
Hollingsworth, J. R., & Hanneman, R. (2012). Centralization and power in social service delivery systems: the cases of England, Wales, and the United States (Vol. 3). Springer Science & Business Media.The European Journal of Social Science Research, 1-22.
Igreja, J. , & Conceição, P. (2021). The influence of EU policy on local policy-making, governance and urban change. Evidence from Porto, Portugal.  Urban Research & Practice, 14(4), 372-396.
Isufaj, M. (2019). Decentralization and the Increased Autonomy in Local Governments. Procedia-Social and Behavioral Sciences, 109, 459-463.
Miller, W. , Dickson, M. , & Stoker, G. (2018).  Models of local governance: public opinion and political theory in Britain. Springer.
Miller, W., Dickson, M., & Stoker, G. (2000). Models of local governance: public opinion and political theory in Britain. Springer.