حکمرانی پراکسیس‌محوری با تأکید بر عقلانیت و قدرت

نوع مقاله : پژوهشی

نویسنده

گروه مدیریت دولتی، دانشکده مدیریت دانشگاه پیام نور

چکیده

حکمرانی به طور کلی از دو بخش اساسی تشکیل شده است: یک؛ تصمیم‌گیری و خط‌مشی‌گذاری، دو؛ اجرای خط‌مشی‌ها و تصمیمات اخذ شده. مورد اول در علم خط‌مشی‌گذاری عمومی و مورد دوم در علم مدیریت دولتی بحث می‌شوند؛ به عبارت دیگر این دو مؤلفه دو روی یک سکه‌اند. خط‌مشی‌گذاری با در نظر گرفتن ارزشها و منافع گروه‌های خاص در بستر مشخصی از مناسبات قدرت شکل می‌گیرد که به نوعی از عقلانیت فاصله می‌گیرد. از طرفی از آنجا که خط‌مشی‌های عمومی عمدتاً در پاسخ به یک مسئله یا مشکل عمومی تدوین می‌شوند و ناظر بر انسان هستند، پیچیده و چندوجهی بوده و با رویکردهای علوم طبیعی نمی‌توان به حل آن پرداخت. رویکرد مبتنی بر فرونتیک که برگرفته از واژه فرونسیس در یونان باستان توسط ارسطو است، می‌تواند جایگزین مناسبی برای خط‌مشی‌گذاری و اجرای آن فراتر از رویکردهای علوم طبیعی باشد. در پژوهش حاضر با در نظر گرفتن نقش قدرت در حکمرانی عمومی و با تأکید بر رویکرد فرونتیک سعی شده است به چهار سوال اساسی در حوزه حکمرانی عمومی پاسخ داده شود: (1) به کجا می رویم؟ (2) چه کسی سود و چه کسی ضرر می‌کند و با کدام مکانیسمِ قدرت؟ (3) آیا این توسعه مطلوب است؟ (4) در مورد آن چه باید بکنیم؟ نهایتاً رویکرد پراکسیس‌محوری در حکمرانی پیشنهاد می‌شود، چرا که تفاوتِ زمینه‌های حکمرانی را در نظر گرفته و تأکید بر حکمرانی متمایز هر بستر از بستر دیگر دارد؛ در اینصورت حکمرانان باید بر این مبنا درک کنند که در حوزه حکمرانی خود چگونه اثربخش باشند.

کلیدواژه‌ها


ارسطو (1378). اخلاق نیکوماخوس، ترجمه محمدحسن لطفی، چاپ اول، تهران: نشر خوارزمی.
پورعزت، علی‌اصغر؛ طاهری عطار، غزاله؛ حجاریان، عفیفه؛ حسنقلی‌پور، حکیمه و فرخ، شیما (1387). به‌گزینی برنامه‌های آموزشی براساس مطالعه تطبیقی برخی از دانشگاه‌های معتبر جهان (موردمطالعه: رشته اداره دولت و حکومت)، سخن سمت، 13(19)، 134-111.
خسروپناه، عبدالحسین (1388). چیستی حکمت در قرآن، روایات و فلسفه، قبسات، 103، 36- 12.
صمدیه، مریم و ملایوسفی، مجید (1396). ارسطو و فرونسیس (حکمت عملی)، فصلنامه فلسفه و کلام اسلامی آینه معرفت، 17 (53)، 23-1.
طباطبایى، محمدحسین (1374). تفسیر المیزان، جلد 2، ترجمه موسوی همدانی، ناشر: بنیاد علمى و فکرى علامه طباطبایى.
علوی ­پور، سید محسن و معافی، مهدی (1400). مشارکت علم در تغییرات اجتماعی و سیاسی: علوم اجتماعی فرونتیک، جستارهای سیاسی معاصر، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، 12 (1)، 109- 85.
فلایبرگ، بنت (1398). برنامه‌ریزی، فرونسیس، قدرت، ترجمه نریمان جهان­زاد، چاپ اول، مشهد: انتشارات کتابکده کسری.
مرادی، مرتضی (1393). طراحی و تبیین سازمان خردگرا، رساله دکتری مدیریت دولتی، مرکز تحصیلات تکمیلی دانشگاه پیام نور تهران.
مطهری مرتضی (1388). مجموعه آثار. قم: انتشارات صدرا، مرکز تحقیقات علوم اسلامی.
معین ­زاده، مهدی (1399). علائم نظر و عمل در تلقی از علوم انسانی به‌مثابه فرونسیس، تهران: انتشارات پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
Flyvbjerg, B. (2001). Making Social Science Matter: Why Social Inquiry Fails and How It Can Succeed Again. Cambridge University Press.
Flyvbjerg, B. (2002). Bringing Power to Planning Research: One Researcher’s Praxis Story. Journal of Planning Education and Research, 21(4), 353-366.
Flyvbjerg, B. (2004). Phronetic Planning Research: Theoretical and Methodological Reflections. Planning Theory & Practice, 5(3), 283–306.
Flyvbjerg, B., Landman, T., & Schram, S. (2012). Important Next Steps in Phronetic Social Science. Real Social Science: Applied Phronesis, 285-297.
Nietzsche, Friedrich. (1968). The Will to Power. New York: Vintage Books.
Schram, S., & Caterino, B. (2006). Making Political Science Matter: Debating Knowledge, Research, And Method. New York, New York University Press.